Uitvaren

[ietwat contemplatief, maar lees nou maar...]

Bij een land met een rijke scheepvaarttraditie horen nautische metaforen. Heden is Prins Claus onder Jezus' hoede uitgevaren en direct naar de kelder gegaan. Hij ging in grootse stijl. Indien u dit met droge ogen heeft aangezien loopt u grote kans dat men later bij uw begrafenis ook geen traan zal laten. Dat is nu eenmaal het lot van een gevoelsarm mens.

U bent getuige geweest van de kracht en de noodzaak van 'het ritueel'. Daar zijn wij tegenwoordig minder sterk in, rituelen. De gemiddelde gewone burger wordt binnen een half uurtje ondergespit of in de oven geschoven. Dat is slecht voor de rouwverwerking.

De kerkelijken hebben het beter geregeld. Tijdens een uitvaartdienst wordt een ritueel opgevoerd dat het verdriet in goede banen leidt, de tranenstroom via een religieus greppeltje netjes afvoert naar de alles absorberende hoopgevendheid van het hiernamaals. Zalvende woorden stellen de nabestaanden gerust: de dode is u slechts vooruitgegaan, u zult hem weer ontmoeten in een beter oord.

Dat hebben ze goed bekeken, daar in huize Gods. Zó krijg je de mensen binnen. De taak van de kerk is een hogere macht te verbeelden en daarom wordt alles uit de kast gehaald om deze verbeelding zo imposant mogelijk gestalte te geven.
In dit kader is het kerkorgel een grote sprong voorwaarts geweest. Muziek beroert de emoties tot in elke vezel van het lichaam.

De ultieme bekeringskracht van het orgel kun je ervaren in St. Paul's Cathedral te Londen. De orgelpijpen aldaar zijn in de koepelvormige kerk quadrafonisch opgesteld, waardoor de orgelmuziek tot in het diepst van de ziel doordringt. Staande op de 'whispering gallery' word je dermate geroerd door de imposantheid van de muziek, dat de tranen vanzelf komen. De klanken overspoelen je emoties. Elk nuchter en rationeel verzet is kansloos. Dit is iets dat je nog nooit hebt gevoeld, nog nooit hebt ervaren. Het emotioneel orgasme door het orgel.

Dan realiseer je je de overtuigingskracht die het orgel in de loop der eeuwen op het gewone volk moet hebben gehad, het magnetisch machtsvertoon van God himself, die als een Superrattenvanger van Hamelen de ongelovige het kerkportaal inlokt.

De tweede indrukwekkende verleiding is het koor. Letterlijk naar goddelijke hoogten gestuwd door de composities van Bach. Heeft u wel eens vlak naast een meerstemmig zingend koor gestaan? De allesomvattende klank lijkt direct verbonden met het binnenste van de emotie, het hart springt op als bij een eerste verliefdheid, de tonen vlinderen door uw maag en buik. De akoestiek neemt bezit van het innerlijk.

En tenslotte is daar de kracht van het woord. De kracht van het woord bestaat alleen bij de gratie van de gave van het woord. Ik spreek hier niet noodzakelijkerwijs over Het Woord, maar over de mens die via het woord troost, vreugde of inspiratie kan bieden. Dat is wat mij betreft dan niet het woord van dominee Terlinden, maar wél dat van Huub Oosterhuis. Hij vindt de juiste woorden, treft de juiste toon. Et c'est le ton qui fait la musique. Waarmee ook het woord weer met muziek verbonden blijkt te zijn.

Maar goed, het kóst dan ook wel een paar centen, zo'n ritueel. Wij gewóne stervelingen zullen het straks met minder moeten doen...

Geef een reactie: